سند در وجه حامل گمشده در مواد ۳۲۲ الی ۳۳۳ قانون تجارت بیان شده است . سند در وجه حامل با توجه به ماهیت آن و تعریف سند در وجه حامل ، در دست هر کسی که باشد به او تعلق دارد به عبارتی دارنده سند در وجه حامل مالک آن سند بوده و حق مطالبه وجه آن را خواهد داشت.اصولا دارنده سند برای مطالبه آن می‌بایست اصل سند را به مدیون تسلیم کند و در مقابل، دارنده سند در صورتی مکلف به تادیه وجه سند است که اصل سند را دریافت کند. در مواقعی ممکن است دارنده ، سند را گم کرده باشد و به عبارتی مفقود و از دسترس مالک سند خارج شده باشد. در این صورت شخصی که مدعی گم شدن سند تجاری و ذیحقی خود است چه اقداماتی باید به موجب قوانین انجام دهد .
انواع اسناد در وجه حامل گمشده:
طبق ماده ۳۲۲ قانون تجارت، دو نوع سند در وجه حامل وجود دارد:
اسناد دارای کوپن: این اسناد دارای ورق‌های کوپن یا ضمیمه‌هایی برای تمدید اوراق کوپن هستند.
اسناد بدون کوپن: خود سند بدون نیاز به کوپن یا ضمیمه برای تمدید، به دارنده آن حق می‌دهد که سود و منفعتی را به طور مرتب دریافت کند.
مراحل ابطال سند در وجه حامل گمشده:
طرح دعوی: خواهان باید برای ابطال سند به دادگاه عمومی محل اقامت مدیون مراجعه و گم شدن سند را ثابت کند.
اثبات مالکیت: خواهان باید اثبات کند که سند در تصرف او بوده و فعلاً گم شده است.
انتشار آگهی: دادگاه در روزنامه‌ها به دارنده مجهول سند اخطار می‌دهد که در صورت عدم ابراز سند تا ۳ سال، حکم بطلان آن صادر می‌شود.
درخواست منع پرداخت: خواهان می‌تواند از دادگاه تقاضای منع پرداخت وجه سند به مدیون را داشته باشد.
استرداد سند ابراز شده: اگر سند پس از ابطال ارائه شود، دادگاه به خواهان مهلت می‌دهد تا دعوای خود را پیگیری کند. در غیر این صورت، سند به ابراز کننده آن مسترد می‌شود.
سایر اسناد در وجه حامل گمشده:
برای اسناد گمشده‌ای که مشمول ماده ۳۲۲ (دارای کوپن) نیستند، طبق مواد ۳۳۲ و ۳۳۳ قانون تجارت رفتار می‌شود:
تودیع وجه در صندوق عدلیه: مدیون وجه سند را به صندوق عدلیه می‌سپارد.
استرداد وجه در صورت ابراز سند: اگر سند قبل از انقضای مرور زمان ابراز شود، طبق ماده ۳۲۸ رفتار می‌شود.
نکات تکمیلی:
مقررات مواد ۲۶۱ تا ۲۶۷ قانون تجارت در مورد برات مفقود شده اعمال می‌شود.
این مقررات در مورد سفته و چک نیز لازم الرعایه است.
نکات کلیدی:
اسناد در وجه حامل گمشده از طریق فرآیندی قضایی که شامل اثبات مالکیت، انتشار آگهی و در صورت تمایل، منع پرداخت می‌شود، باطل می‌شوند.
برای اسناد بدون کوپن، مدیون وجه سند را به امانت می‌سپارد و خواهان می‌تواند آن را در موعد مقرر و قبل از انقضای مرور زمان مطالبه کند.
مفاد مربوط به اسناد در وجه حامل گمشده در مورد برات، سفته و چک حامل نیز اعمال می‌شود.