اعتراض به مالیات بر ارث ازجمله مباحث فنی و پیچیده مالیاتی است. براساس ماده ۱۳ آئین نامه اجرایی ماده ۳۴ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم در صورتیکه در خصوص میزان مالیات مشخصه بین مودی و اداره امور مالیاتی اختلاف باشد، پس از پرداخت مالیات تعیین شده ضمن صدور گواهی موضوع ماده ۳۴ قانون مالیات های مستقیم، اعتراض مودی قابل طرح در مراجع حل اختلاف مالیاتی همچون هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم و سایر هیات های حل اختلافی مالیاتی موضوع مواد ۲۳۸، ۲۴۴، ۲۴۷ و ۲۵۱ و ۲۵۱ مکرر قانون می باشد و لازم به ذکر است، درصورتی که طبق رای قطعی مراجع مذکور، مشخص شود مالیات به صورت اضافه پرداخت شده است، اضافه پرداختی مالیات با رعایت مقررات به مودی قابل استرداد خواهد شد.
نحوه اعتراض به ارزیابی مالیاتی
بین وراث و اداره امور مالیاتی در خصوص تعیین ارزش اموال و دارایی ها و بدهی های متوفی اختلاف نظر ایجاد می شود و وراث مالیات تعیین شده را قبول ندارند و یا اداره امور مالیاتی دیون و بدهکاری اعلامی متوفی را قبول ننماید و یا هر اختلاف دیگری در خصوص میزان مالیات بر اموال متوفی حادث گردد. با اعتراض مودی موضوع خارج از نوبت در مراجع حل اختلاف مالیاتی مطرح و مطابق رای قطعی مراجع حل اختلاف مالیات اخذ خواهد شد.
لازم به ذکراست، درصورتی که درخصوص ارزش روز املاک متوفی اختلاف نظروجود داشته باشد، ورثه میتوانند از هیات حل اختلاف مالیاتی تقاضای ارجاع موضوع به کارشناسی را خواستار گردند.
هر چند وفق بخشنامه های متعدد و دستور العمل های مالیاتی در صورت اعتراض وراث به مبلغ اعلامی توسط ممیز موضوع به کارشناس جهت تعیین قیمت ارجاع میگردد. فقط موضوع جالب توجه این است که کارشناس تعیین شده از کارکنان اداره دارایی و بعضا همکار ممیز در همان واحد مالیاتی خواهد بود. و تقریبا تعیین کارشناس از بین کارشناسان رسمی دادگستری غیر ممکن میباشد.
مراحل صدور برگ ارزیابی در مالیاتی
وراث متوفی، ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها می بایست در موعد مقرر(ظرف مدت یکسال از تاریخ فوت ) اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نمایند.
بعد ازتقدیم اظهارنامه مالیات برارث از طرف وراث براساس ماده ۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم و یا تقاضای صدورگواهی پرداخت مالیات وفق ماده ۳۴ قانون مالیاتهای مستقیم، اداره دارایی بعد از رسیدگی،( اخذ استعلام مبلغ سپرده متوفی نزد بانک ها ؛ استعلام قیمت سهام ازسازمان بورس و قیمت گذاری وسائل نقلیه و سایر اموال متوفی ) مالیات اموال به جا مانده از متوفی را تعیین می نماید و ازطریق کاربرگ ارزیابی اموال مالیات را به وراث ابلاغ میکند.
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
چنانچه در مالیات برارث در موعد مقرراظهارنامه ارسال نشود مشمول جریمه میگردد؟ پس از انجام انحصار وراثت و دریافت گواهی آن می توان اموال و دارایی های متوفی را تقسیم کرد. قبل از تقسیم اموال باید بدهی های متوفی را پرداخت کرد. برای پرداخت مالیات که از جمله بدهی های اصلی متوفی است باید اظهارنامه مالیات بر ارث را تهیه کرد و عدم تسلیم برحسب نوع مال مشمول جریمه متفاوتی است.
نحوه محاسبه مالیات
مالیات هر طبقه از وراث ، طبق تقسیم بندی وراث در قانون مالیات های مستقیم با توجه به نوع دارایی ، میزان مالیاتی که به هر طبقه می رسد ، متفاوت می باشد.
با توجه به اصلاح قانون مالیات بر ارث از سال نود و پنج، در حال حاضر، نحوه محاسبه مالیات بر ارث، دارایی محور بوده و میزان مالیات، بر اساس تاریخ انتقال دارایی به وراث، تعیین و مشخص می شود. بنابراین، چنانچه، شخصی، در سال ۹۷ فوت کرده، اما، دارایی وی در سال ۱۴۰۱ میان وراث تقسیم شود، محاسبه مالیات بر ارث، به نرخ سال ۱۴۰۱ انجام می گیرد.
نکات کاربردی:
۱ – یکی از مراجع حل اختلاف مالیاتی ماده۲۳۸ قانون مالیاتهای مستقیم میباشد. در ماده ۲۳۸ مودی میتواند در صورت اعتراض به برگ تشخیص ظرف ۳۰ روز به ادراه امور مالیاتی مراجعه و از ممیز کل تقاضای رسیدگی مجدد کند. ممیز کل ۳۰ روز وقت دارد به اعتراض مودی رسیدگی کرده و نظر خود را به قبول اعتراض یا رد اعتراض یا تعدیل مالیات ظهر ( پشت ) برگ تشخیص منعکس نماید.
در صورتی که ممیز کل اعتراض مودی را قبول نکرد و یا در صورتی که ممیز کل مالیات را تعدیل کرد ولی مودی تعدیل مالیات ممیز کل را قبول ننماید و به عبارت بهتر وقتی توافقی با ممیز کل صورت نگرفت پرونده به هیات حل اختلاف ارجاع خواهد شد.
۲.توافق مودی با ممیز کل را ( موضوع ماده ۲۳۸ قانون مالیاتهای مستقیم ) از مراجع حل اختلاف مالیاتی محسوب نکرده است
در ماده ۸ ایین نامه اجرایی ماده ۲۶مالیات توافق با ممیز کل از مرجع حل اختلاف حذف شده و وراث جهت رفع اختلاف خود با اداره امور مالیاتی حق مراجعه به هیات حل اختلاف بدوی و تجدیدنظر ؛ شورای عالی مالیاتی و هیات ۲۵۱ مکرر را دارند. ماده ۸ ایین نامه اجرایی اختیار محروم کردن مودی ( وراث ) را از مراجعه به ممیز کل و توافق با ممیز کل و بع عبارت دیگر ایین نامه اجرایی حق حذف یک مرحله از مراجع حل اختلاف مالیاتی را ندارد و بلاشک ماده ۸ ایین نامه اجرایی ماده ۲۶ قابل ابطال در دیوان عدالت اداری به دلیل محدود کردن قانون و تضییع حقوق مودیان میباشد.
نحوه پرداخت مالیات
هر چه نسبت بازماندگان به فرد متوفی دورتر باشد میزان مالیات پرداختی بیشتر می شود. وراث طبقه دوم، باید دو برابر وراث طبقه اول مالیات بر ارث را پرداخت کنند. وراث طبقه سوم نیز چهار برابر وراث طبقه اول مشمول پرداخت مالیات هستند.
لازم به ذکر است تا زمانی که وراث قصد تقسیم اموالی متوفی را نداشته باشند و اموال و دارایی متوفی به نام خودش باشد، نیازی به پرداخت مالیات بر ارث نیست و تنها زمانی مشمول پرداخت مالیات هستند که اموال را میان خود تقسیم کنند. وراث پس از انجام انحصار وراثت فقط یک سال زمان دارند که اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره مالیات ارائه دهند.
اموال معاف از مالیات
۱.وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت ، مطالبات مربوط به خسارت اخراج ، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه با بیمه گزار یا کارفرما از قبیل انواع بیمه های عمر و زندگی ، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یکجا یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می شود.
۲.اموالی که برای سازمان ها، موسسات و نهادهای مذکور درماده ۲ قانون مالیات های مورد وقف یا نذریا حبس واقع شود به شرط تایید سازمان ها و نهادهای مذکور
۳.اثاث البیت محل سکونت متوفی
۴.اموالی که جزو ماترک متوفی بوده و طبق قوانین یا احکام خاص، مالکیت آنها سلب یا به صورت بلاعوض دراختیاراشخاص موضوع ماده ۲ قانون مالیات ها قرارگیرد.
راه های کاهش مالیات بر ارث
استفاده حداکثری از معافیت های مالیاتی
استناد به بدهی های متوفی
درخواست مهریه همسر متوفی
استفاده از موجودی حساب بانکی متوفی
مالیات بر ارث ملک
الیات بر ارث قبل از سال ۱۳۹۵ به این شکل بود که، پس از فوت شخصی، وراث فرصت داشتند ظرف مدت شش ماه کلیه اموال متوفی را اعلام کنند و مالیات بر ارث را پرداخت کنند. از سال ۱۳۹۵ این قانون تغییر کرد و مقرر شد تا زمانی که وراث نخواهند اموال متوفی را تعیین تکلیف کنند، لازم نیست هیچ مالیاتی بپردازند.
به صورت خلاصه درخصوص مالیات بر ملک، هر کسی که بخواهد ملکی را انتقال دهد، باید قبل از انجام معامله ۵ درصد ارزش معاملاتی را به عنوان مالیات نقل و انتقال پرداخت کند. ارزش معاملاتی نیز هر سال توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می شود. به عنوان مثال اگر ارزش خانه ای ۲۰۰ میلیون تومان باشد، ارزش معاملاتی آن در حدود ۵۰ میلیون تومان خواهد بود، در این حال انتقال دهنده ملک باید ۱۰ میلیون تومان را بابت مالیات بپردازد.
چه اموال و دارایی های متوفی مشمول مالیات می شوند؟
اموال و دارایی های متوفی با توجه به نوع و ماهیتشان در زمان تحویل یا انتقال حسب مقررات ماده ۱۷ قانون مذکو مشمول مالیات قرارمی گیرند.ورثه می توانند نسبت به تعیین تکلیف بخشی ازاموال و دارایی های متوفی تصمیم گرفته و مالیات آن را پرداخت نمایند.
قسط بندی مالیات
درقانون درخصوص قسط بندی مالیات برارث مقرراتی وضع نشده است. اما در عمل سازمان امور مالیاتی قائل به پذیرش آن است.اما یکی از ترفندهایی که می توان برای پرداخت قسطی مالیات و کاهش هزینه ها بهره برد این است که بهتراست اموال متوفی را به صورت یکجا در اظهارنامه اعلام نشود و فقط اموالی را به اداره مالیاتی معرفی شود که قصد انتقال رسمی آن را دارید. به این ترتیب می توانید مثلا اول مالیات حساب بانکی را پرداخت کنید بعد از مدتی سراغ مالیات خودرو بروید و همینطور املاک، مغازه سرقفلی و … را یک به یک معرفی نموده و مالیاتش را پرداخت کنید.
آیا می توان بدون پرداخت مالیات انحصار وراثت را انجام داده ؟
خیر، ابتدا می باید دیون و بدهی های متوفی پرداخت شود و یکی از این دیون مالیات بر ارث می باشد.
محاسبه مالیات بر ارث
مالیات برارث طبق تقسیم بندی وراث درقانون مالیات با توجه به نوع دارایی متفاوت ومحاسبه می شود.
